Lekarski Poradnik Językowy
Porady językowe. Strona główna


Repliki - odpowiedzi na najczęstsze pytania
Do strony początkowej LPJ...

Repliki, czyli odpowiedzi

Na pytania odpowiada © dr hab. Piotr Müldner-Nieckowski, prof. UKSW

| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |  7  

 
 

Znaki diakrytyczne (diakryty)

Mówimy: "polskie znaki diaktryczne" czy "diakrytyczne"?
Jaka jest etymologia poprawnego wyrażenia?

(Dr n.ekon. M.K.)

Poprawnie mówimy: "znaki diakrytyczne" (lub skrótowo "diakryty").

Znak diakrytyczny (z gr. diakritikós - 'różniący, odróżniający, czyniący różnicę') to element dodatkowy, który różni literę lub grupę liter od innych, mających tę samą formę podstawową. Może to być kreska pozioma, pionowa lub ukośna, krótka lub długa, kółeczko, kropka, dwie, a nawet trzy kropki, górne, dolne, boczne itd.

Do polskich znaków diakrytycznych należą: ogonek (w "ą Ą", "ę Ę"), przekreślnik prawoskośny (w "ł Ł"), akcent prawoskośny (w "ć Ć", "ń Ń", "ó Ó", "ś Ś", "ź Ź") oraz kropka górna (w "ż Ż").
Podobnie jest w innych językach, np. francuskim, niemieckim: m.in. w składzie obrazu francuskiej litery "ç" występuje znak diakrytyczny (diakryt) cedilla o kształcie odwróconego przecinka, a w niemieckim "ü" znak diakrytyczny (diakryt) diaereza (oznaczenie przegłosu, niem. Umlaut, nazwa litery: U-umlaut) w postaci dwóch górnych kropek ułożonych poziomo. Diakryty występują we wszystkich ortografiach, nie tylko opartych na łacińskim zapisie liter, a w niektórych językach mogą także wyróżniać (różnicować) grupy liter, np. sylaby.

Uwagi.
1. "Ogonek" to powszechnie (na całym świecie) przyjęta nazwa znaku diakrytycznego, występującego w języku polskim. Prawdopodobnie została przejęta przez Amerykanów z firmy Microsoft od pracujących tam informatyków pochodzących z Polski.
2. Niektórzy językoznawcy (rzadko) znakami diakrytycznymi (diakrytami) nazywają całe litery charakterystyczne dla danego języka, tj. te z dodatkami różniącymi, a nawet po prostu wszystkie litery wchodzące w skład danego alfabetu. Na początku tekstu, w którym znajduje się tak ujęte nazewnictwo, należy jednak wyjaśnić, że autor rozumie przez "diakryt", "znak diakrytyczny" litery (i podać które: wszystkie, czy odróżniane dodatkami). Takiego nazewnictwa jednak nie polecam, bo jest mylące, niezgodne z ogólnie przyjętym rozumieniem przymiotnika "diakrytyczny".