Jak powinniśmy zapisywać daty w obecnym tysiącleciu?
I jak powinniśmy wymawiać wyrażenie "w roku 2001"? (Polskie
Radio Olsztyn)
Na te pytania częściowo odpowiada artykuł Krystyny Gąsiorek
"O pisaniu i czytaniu dat".
- Na opakowaniach żywności widuje się czasem daty ważności, które
nic nie znaczą, na przykład: 07.05.12. Nie wiemy, czy
chodzi o dwunastego maja dwa tysiące siódmego roku, czy o siódmego
maja dwa tysiące dwunastego.
Szczególnie niebezpieczne jest takie
datowanie leków. W korespondencji prywatnej można sobie pozwolić na
wiele, ale w tekstach oficjalnych, w pracach naukowych i urzędowych,
na zaświadczeniach, receptach, etykietach itp. trzeba się trzymać
zasad, które zapewniają jednoznaczność zapisu. Za najpoprawniejszy
sposób pisania dat z użyciem samych cyfr uważa się wzorzec: dwucyfrowy
numer dnia [kropka] dwucyfrowy numer miesiąca [kropka] czterocyfrowy
numer roku, czyli dd.mm.rrrr, np. 01.01.2005,
lub (rzadko) dd. mm. rrrr, np. 01. 01. 2000.
- Norma ISO 8601-1988 i Polska Norma PN
90/N-01204 zalecają także zapis odwrotny: 2000.01.01 lub (rzadko)
2000. 01. 01. Zapis odwrotny stosuje się w tekstach przewidzianych
do sortowania, na przykład w bazach komputerowych.
Wymawia się go poczynając
od dnia ('pierwszy stycznia dwa tysiące' lub 'pierwszy stycznia roku dwa tysiące'). Jednak w latach dwutysięcznych prawie wszystkie programy obsługi tekstów i plików wyposażono w elastyczne systemy sortowania, które już nie wymagają odwrotnej kolejności zapisu. Dlatego podane normy straciły znaczenie.
- Inaczej jest z datami w tekstach literackich i prywatnych. Redaktorzy
literatury pięknej z reguły zmieniają zapisy cyfrowe na słowne. Uważają je za nieeleganckie
skróty. Nawet numery lat pisze się wtedy słowami.
Grupę tysięcy i
setek lat podaje się zawsze w mianowniku, np.: w roku dwa tysiące
dwieście dwudziestym drugim, a nie błędnie w dopełniaczu, jak często
słyszymy w mediach (*w roku dwutysięcznym dwusetnym...).
Jeśli ktoś ma z tym trudności, może się posłużyć
wzorcem wymawiania lat dwudziestowiecznych: rok tysiąc dziewięćset
dwudziesty, a nie *tysiąc dziewięćsetny.... Tylko
wyrażenie rok 2000 można odmieniać, np.: w roku dwutysięcznym,
ale i tego lepiej unikać i mówić w roku dwa tysiące.
- Kiedy w liście piszemy datę z pełną nazwą miesiąca i (albo) słowem
rok, podajemy te słowa w dopełniaczu: 3 maja 2005 roku
lub w skrócie 3 maja 2005 r.
Przed jednocyfrowym numerem
dnia nie dajemy wówczas zera, a miesiąc piszemy małą literą. Odczytujemy: trzeciego [dnia]
maja dwa tysiące pierwszego roku, przy czym wyraz dnia
opuszczamy, chyba że został napisany, np.: dnia 3 [trzeciego]
maja 2005 roku albo w dniu 3 [trzecim] maja 2005 r.,
jak to się spotykało jeszcze dwadzieścia lat temu. Dziś piszemy tak
tylko na początku zdania. Nie wymawiamy także (ani nie piszemy) wyrazu:
miesiąca, np. *miesiąca maja, bo byłby to błąd
logiczny (pleonazm). Wiadomo, że maj to miesiąc, i nie trzeba tego podkreślać.
- Skrót słowa rok oddziela się od cyfr spacją: 2005 r.
Człony daty zawierającej wyrazy również oddzielamy tylko
spacjami, np. 3 maja 2005 r., bez kropek po cyfrach.
- Podobnie konstruuje się wciąż widywane zapisy, w których nazwa
miesiąca jest zastępowana liczbą rzymską: 3 VI 2005 lub
3 VI 2008 r., albo 3 VI 2009 roku - ze spacjami, bez kropek między liczbami.
- Lata "-siąte", "-dzieste" a dekady.
Okres 2000-2009 to lata dwa tysiące lub dwutysięczne, czyli 2000. (z kropką), ale nie jest to pierwsza dekada, bo ta trwa w latach 2001-2010.
Konsekwentnie:
okres 2010-2019 to lata dwa tysiące dziesiąte, czyli 2010. (z kropką), ale nie druga dekada, która obejmuje lata 2011-2020.
Konsekwentnie:
okres 2030-2039 to lata dwa tysiące trzydzieste, czyli 2030. (z kropką), ale nie trzecia dekada, która obejmuje lata 2031-2040. I tak dalej.
Dekady zaczynają się od roku pierwszego danej dziesiątki lat, a kończą w ostatnim roku danej dziesiątki (w zapisie cyframi na końcu jest "0").
|