Lekarski Poradnik Językowy
Porady językowe. Strona główna


Repliki - odpowiedzi na najczęstsze pytania
Do strony początkowej LPJ...

Repliki, czyli odpowiedzi

Na pytania odpowiada © dr hab. Piotr Müldner-Nieckowski, prof. UKSW

  1  | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |

 
 

Daty w XXI wieku

Jak powinniśmy zapisywać daty w obecnym tysiącleciu? I jak powinniśmy wymawiać wyrażenie "w roku 2001"? (Polskie Radio Olsztyn)

Na te pytania częściowo odpowiada artykuł Krystyny Gąsiorek "O pisaniu i czytaniu dat".

  1. Na opakowaniach żywności widuje się czasem daty ważności, które nic nie znaczą, na przykład: 07.05.12. Nie wiemy, czy chodzi o dwunastego maja dwa tysiące siódmego roku, czy o siódmego maja dwa tysiące dwunastego.
    Szczególnie niebezpieczne jest takie datowanie leków. W korespondencji prywatnej można sobie pozwolić na wiele, ale w tekstach oficjalnych, w pracach naukowych i urzędowych, na zaświadczeniach, receptach, etykietach itp. trzeba się trzymać zasad, które zapewniają jednoznaczność zapisu.
    Za najpoprawniejszy sposób pisania dat z użyciem samych cyfr uważa się wzorzec:
    dwucyfrowy numer dnia [kropka] dwucyfrowy numer miesiąca [kropka] czterocyfrowy numer roku, czyli dd.mm.rrrr, np. 01.01.2005, lub (rzadko) dd. mm. rrrr, np. 01. 01. 2000.
  2. Norma ISO 8601-1988 i Polska Norma PN 90/N-01204 zalecają także zapis odwrotny: 2000.01.01 lub (rzadko) 2000. 01. 01. Zapis odwrotny stosuje się w tekstach przewidzianych do sortowania, na przykład w bazach komputerowych.
    Wymawia się go poczynając od dnia ('pierwszy stycznia dwa tysiące' lub 'pierwszy stycznia roku dwa tysiące').
    Jednak w latach dwutysięcznych prawie wszystkie programy obsługi tekstów i plików wyposażono w elastyczne systemy sortowania, które już nie wymagają odwrotnej kolejności zapisu. Dlatego podane normy straciły znaczenie.
  3. Inaczej jest z datami w tekstach literackich i prywatnych. Redaktorzy literatury pięknej z reguły zmieniają zapisy cyfrowe na słowne. Uważają je za nieeleganckie skróty. Nawet numery lat pisze się wtedy słowami.
    Grupę tysięcy i setek lat podaje się zawsze w mianowniku, np.:
    w roku dwa tysiące dwieście dwudziestym drugim,
    a nie błędnie w dopełniaczu, jak często słyszymy w mediach (*w roku dwutysięcznym dwusetnym...).
    Jeśli ktoś ma z tym trudności, może się posłużyć wzorcem wymawiania lat dwudziestowiecznych: rok tysiąc dziewięćset dwudziesty, a nie *tysiąc dziewięćsetny....
    Tylko wyrażenie rok 2000 można odmieniać, np.: w roku dwutysięcznym, ale i tego lepiej unikać i mówić w roku dwa tysiące.
  4. Kiedy w liście piszemy datę z pełną nazwą miesiąca i (albo) słowem rok, podajemy te słowa w dopełniaczu: 3 maja 2005 roku lub w skrócie 3 maja 2005 r.
    Przed jednocyfrowym numerem dnia nie dajemy wówczas zera, a miesiąc piszemy małą literą.
    Odczytujemy: trzeciego [dnia] maja dwa tysiące pierwszego roku, przy czym wyraz dnia opuszczamy, chyba że został napisany, np.: dnia 3 [trzeciego] maja 2005 roku albo w dniu 3 [trzecim] maja 2005 r., jak to się spotykało jeszcze dwadzieścia lat temu.
    Dziś piszemy tak tylko na początku zdania.
    Nie wymawiamy także (ani nie piszemy) wyrazu: miesiąca, np. *miesiąca maja, bo byłby to błąd logiczny (pleonazm). Wiadomo, że maj to miesiąc, i nie trzeba tego podkreślać.
  5. Skrót słowa rok oddziela się od cyfr spacją: 2005 r.
    Człony daty zawierającej wyrazy również oddzielamy tylko spacjami, np. 3 maja 2005 r., bez kropek po cyfrach.
  6. Podobnie konstruuje się wciąż widywane zapisy, w których nazwa miesiąca jest zastępowana liczbą rzymską: 3 VI 2005 lub 3 VI 2008 r., albo 3 VI 2009 roku - ze spacjami, bez kropek między liczbami.
  7. Lata "-siąte", "-dzieste" a dekady.
    Okres 2000-2009 to lata dwa tysiące lub dwutysięczne, czyli 2000. (z kropką), ale nie jest to pierwsza dekada, bo ta trwa w latach 2001-2010.
    Konsekwentnie:
    okres 2010-2019 to lata dwa tysiące dziesiąte, czyli 2010. (z kropką), ale nie druga dekada, która obejmuje lata 2011-2020.
    Konsekwentnie:
    okres 2030-2039 to lata dwa tysiące trzydzieste, czyli 2030. (z kropką), ale nie trzecia dekada, która obejmuje lata 2031-2040.
    I tak dalej.
    Dekady zaczynają się od roku pierwszego danej dziesiątki lat, a kończą w ostatnim roku danej dziesiątki (w zapisie cyframi na końcu jest "0").